Muaj ib zaug Vaj Qhia raug txwv kom nyob Los Mas xwb, tab sis tam sim no nws tau mus thoob ntiaj tebthiab kev tawm rooj zaum no ntawm Vaj Qhia tseem ceeb kawg.
Popes were once confined to Rome. Now they travel the world – and Francis’ current journey is particularly significant
Muaj ib zaug Vaj Qhia raug txwv kom nyob Los Mas xwb, tab sis tam sim no nws tau mus thoob ntiaj teb thiab kev tawm rooj zaum no ntawm Vaj Qhia tseem ceeb kawg.
Vaj Qhia Fas Ntshis Kus tseem ua Vaj Qhia cov hauj lwm tawm rooj, uas yog kev tawm rooj ntev tshaj plaws nyob As Xias Pacific txij thaum nws ua Vaj Qhia los nyob hauv 10 tawm lub xyoo tag los no. Kev tawm rooj ntawm Vaj Qhia yog lub zog ruaj khov ntawm cov tiam lis nyob ntiaj teb thiab kev sib txuas nrog fab ntsuj plig. Thiab yog ua raws ntiaj teb qhov kev xav sib txuas tab sis sib tawg. Kev mus tsham txawv teb chaws ntawm Vaj Qhia, kheev kheev hu ua : “Vaj Qhia kev tawm rooj.”
Lub npe no yog los ntawm qhov tseeb tias Vaj Qhia yog tus txais txoj hauj lwm txuas los ntawm Leej Ntshiab Pob Zeb, uas yog tus thawj coj lub Koom Txoos Kav Tos Liv nyob thoob ntiaj teb. Nws txhawj xeeb tas tsoom neeg ntseeg nyob thoob ntiaj teb.
Lo lus “Vaj Qhia kev tawm rooj” thiaj rov txhib txog kev mus ncig tsham tas cov neeg ntseeg Kav Tos Liv nyob thoob ntiaj teb ntawm Vaj Qhia. Vim Vaj Qhia yog tus thawj coj lub Koom Haum kev thaj yeeb ntawm cov teb chaws nyob Vas Tis Kas. Kev tawm rooj mus tsham lwm cov teb chaws thiaj yog kev mus tsham raws txoj cai. Nws muaj kev npaj tos txais thiab cov tiam lis koom nyob hauv txoj kev tos txais. Kev mus tsham ntawm Vaj Qhia, feem ntau yog xub tau txais tej tsab ntawv caw.
Txij xyoo 2013 los, Vaj Qhia Fas Ntshis Kus tau tawm rooj mus tshaj Ntuj Lus 38 zaug nyob hauv 54 lub teb chaws. Thiab Vaj Qhia mus tsham saib xyuas fab ntsuj plig 31 zaug nyob hauv 41 lub nroog nyob Is Tas Lias teb.
Vaj Qhia mus tshaj Ntuj Lus nyob Kas Tas yog zaum 39 ntawm nws txoj kev ua Vaj Qhia. Tab sis txhua yam nws tsis yog mus zoo ib yam. Muaj ib zaug Vaj Qhia raug txwv kom nws nyob twj ywm hauv Los Mas. Vaj Qhia ua piv txwv txog Paj Lug uas nws mus kev ntau zaus kom tau mus txog cov neeg mloog nws, kom lawv muaj lub tswv yim ntse thiab ruaj khov.
Nyob hauv thawj tiam neeg ntawm lub Koom Txoos, cov Thwj Tim yog cov raws Yes Xus mus tshaj lub Moo Zoo, lawv yog cov nrog Yes Xus. Yog tus cag ntawm kev qhia lub ntiaj teb txog kev ntseeg txog Yes Xus. Lawv txoj kev mus kev yog “kev mus tshaj lub Moo Zoo”. Tom qab no thiaj yog Vaj Qhia.
Zim txwv no Los Mas yog qhov chaw nyob ntawm Vaj Qhia, tsis yog Vas Tis Kas. Vaj Qhia yog Los Mas tus Tswv Qhia thiab nws kuj tawm mus sab nroog nraud kom tau tsham sawv daws thiab qhia lawv txog kev ntseeg. Kev mus kev deb xws li mus rau Constantinople ntawm Vaj Qhia Zam Ib xyoo 523, mas tsis hais txog.
Cov kev tawm rooj no yog xav nthuav kev ntseeg kom dav, tab sis kuj raug txwv los ntawm kev tseev tsim thiab.
Nyob hauv tiam 13 uas yog lub caij tsis muaj kev ruaj khov, qee zaus Vaj Qhia kuj raug yuam kom tawm hauv Los Mas mus. Ces Vaj Qhia mus so nyob ib ntus hauv lwm lub nroog nyob Is Tas Lias teb, xws li Viterbo, Orvieto thiab Perugia. Vim muaj kev sib txeeb nyob hauv nroog, kev tseev tsim los yog ua raws tus kheej nyiam. Txawm li ntawd tsis kav Vaj Qhia txoj kev tawm rooj feem ntau kuj tseem muaj nyob Aws Los Pas teb, thiab taw mus rau cov thaj tsam uas raug txwv ntawm Vaj Qhia. Muaj ib ntu caij nyoog nyob hauv cov xyoo 1309 txog 1378, yog lub caij Vaj Qhia yuav tsum tshais chaw mus nyob Avignon nyob Fab Kis teb. Vim Vaj Qhia raug tus vaj Fab Kis kav nws nruj kawg, tab sis Vaj Qhia txoj kev tawm rooj nws kuj tseem nyob nws.
Qee zaus Vaj Qhia raug yuam kom khiav thiab nws kuj raug ntes. Vaj Qhia Pis Os tim 7 uas raug xaiv tsa nyob hauv xyoo 1800, nws tau mus Fab Kis teb xyoo 1804, kom tau koom cov kab ke tsa tus vaj Napoleon tim ib ua vaj. Xyoo 1809, thaum Fab Kis ntaus lub xeev Vas Tis Kas, mas Vaj Qhia Pis Os tim 7 tau ntiab Napoleon tawm ntawm Kav Tos Liv thiab nws tiv Napoleon, ces Napoleon raug ntes kaw nyob Fab Kis teb mus txog xyoo 1814.
Kev ua Vaj Qhia ntawm Vaj Qhia Paj Lug 6 hauv xyoo 1963 txog 1978, thiaj yog kev pauv ntxeev tseem ceeb ntawm Vaj Qhia txoj kev tawm rooj. Vaj Qhia Paj Lug 6 yog thawj tug Vaj Qhia uas tau caij dav hlau tawm rooj. Yog kev pib txheej tshiab ntawm kev tawm rooj mus tshaj Ntuj Lus nyob thoob ntiaj teb.
Kev tawm rooj ntawm Vaj Qhia ua rau nws nto npe tias : “Tus Vaj Qhia tsim koob hmoov”, thiab nws tau mus tsham 6 xeev ntuj. Yog kev tsim koob hmoov thawj zaug ntawm Vaj Qhia mus txog lub teb chaws Ntshiab, xeev ntuj As Mes Lis Kas, xeev ntuj As Fiv Kas, xeev ntuj Os Xes As Nias thiab xeev ntuj As Xias.
Kev mus tsham teb chaws Ntshiab xyoo 1964, Vaj Qhia tau txhib hais txog kev sib koom tes ntawm cov neeg ntseeg.
Xyoo 1965 Vaj Qhia Paj Lug 6 yog thawj tug Vaj Qhia mus tsham As Mes Lis Kas teb thiab nws tau hais lus hauv lub Leej Haum Kuj nyob Nyus Yos. Nws hais txog cov neeg ntseeg lub hom phiaj uas muaj feem cuam nrog tsoom neeg ntseeg Kav Tos Liv nyob thoob ntiaj teb. Vaj Qhia Paj Lug 6 npaj txhua yam tseg rau tus yuav los hloov nws. Vaj Qhia Paj Lug 6 yug hnub tim 26 lub 9 hlis xyoo 1897, nyob hauv lub nroog Concesio uas nyob ze lub nroog Brescia, nyob Is Tas Lias teb.
Nws tuag hnub tim 6 lub 8 hli xyoo 1978 hauv lub tsev Gandolfo. Nws raug tsa ua Leej Ntshiab hnub tim 19 lub 10 hli xyoo 2014. Thiab raug tshaj tawm ua Leej Ntshiab hnub tim 14 lub 10 hli xyoo 2018.
Hnub hwm Leej Ntshiab Paj Lug 6 yog hnub tim 26 lub 9 hlis hauv txhua txhua xyoo. Nws yog tus Vaj Qhia Is Tas Lias uas kav tas lub Koom Txoos txij xyoo 1963 txog 1978. Yog lub caij muaj kev sab laj lub Rooj Ncauj Lus Vas Tis Kas Ob xyoo 1962 txog 1965. Tom qab lub Rooj Ncauj Lus Vaj Qhia ceeb toom thiab qhia kev rau lub Koom Txoos Kav Tos Liv uas tab tom pauv ntxeev. Vaj Qhia tau ntsib teeb meem thiab kev tsis ruaj khov ntawm lub Koom Txoos uas yuav hloov mus rau lub ntuj zim txwv no.
Vaj Qhia Zam Paj Lug Ob yog txij xyoo 1978 txog xyoo 2005. Nws rov nthuav txoj kev tawm rooj ntawm Vaj Qhia ua qhov txaus siab kawg. Nws thiaj yog tus Vaj Qhia tawm rooj ntau tshaj plaws nyob hauv lub Koom Txoos cov liv xwm. Dhau ntawm kev tawm rooj mus saib xyuas fab ntsuj plig ze 150 zaus nyob Is Tas Lias teb lawm, nws tseem mus tsham lwm cov teb chaws li ntawm 120 lub thiab. Muab tas cov Vaj Qhia txoj kev tawm rooj los sib sau ua ke, mas nws yog tus mus kev deb dua thiab ntau tshaj plaws.
Kev mus kev deb ntawm Vaj Qhia yog qhov tseem ceeb hauv kev ua Vaj Qhia cov hauj lwm. Yog hais txog kev daws teeb meem ntawm txhua lub teb chaws thiab txhawb nqa kev nkag mus txog cov neeg ntseeg nyob thoob ntiaj teb.
Vaj Qhia Npes Nes Dis tim 16 yog txij xyoo 2005 txog xyoo 2013. Nws tau ua cov hauj lwm tawm rooj ntawm txhua lub teb chaws. Tab txawm nws tawm rooj tsawg me ntsis, vim nws lub nyoog laus lawm, tsis kav kev tawm rooj ntawm Vaj Qhia Npes Nes Dis 16 yog qhov tseem ceeb kawg, vim nws tau txuag tas cov teb chaws thiab Vas Tis Kas cia.
Vaj Qhia Fas Ntshis Kus yog txij xyoo 2013 txog zim txwv no, nws tau ua cov hauj lwm tawm rooj mus thoob ntiaj teb, ua kom pom tias nws txoj kev muab siab rau yog daws cov teeb meem zim txwv no. Kev tawm rooj zaum kawg nkaus ntawm Vaj Qhia Fas Ntshis Kus yog mus tsham cov teb chaws As Xias toob fab naj. Yog kev tawm rooj ntau hnub thiab nyuab tshaj plaws txij thaum nws ua Vaj Qhia los. Nws tau mus kev 32,000 km nyob Is Ntos Nes Xias, Pas Puas, Tis Mos thiab Xees Cas Pos teb.
Is Ntos Nes Xias teb yog lub teb chaws uas tsoom pej xeem feem coob teev hawm Mawv Xis Lim. Vaj Qhia tau nrog lawv sib tham txawv kev teev hawm nyob hauv lub tsev teev hawm Istiqlal uas loj tshaj nyob Jakarta, thiab yog lub loj tshaj nyob As Xias toob fab naj. Dua li mas Vaj Qhia xav txhib hais txog kev muab siab rau nrog lwm txoj kev teev hawm sib fim ua tus choj ntawm cov kev teev hawm sib txawv. Tab txawm tias nyob Is Ntos Nes Xias teb cov neeg ntseeg Kav Tos Liv muaj 3 feem pua, tsis kav kev mus tsham ntawm Vaj Qhia kuj ua rau sawv daws zoo siab kawg, thiab qhia kom pom tias Vaj Qhia muaj hwj chim nyob txhua qhov chaw, tsis yog muaj nyob Vas Tis Kas xwb.
Pas Puas thiab Tis Mos yog ob lub teb chaws uas muaj cov neeg ntseeg Kav Tos Liv coob thiab yog qhov chaw tseem ceeb ntawm kev nres so hauv Vaj Qhia txoj kev tawm rooj. Nyob Tis Mos muaj cov neeg neeg ntseeg Kav Tos Liv 97 feem pua ntawm tas tsoom pej xeem. Kev mus tsham ntawm Vaj Qhia yog qhia txog kev sib cog phooj ywg ntawm lub Koom Txoos thiab lub teb chaws. Tshwj xeeb tshaj yog qhov lawv tawm tsam kom tau ua ib lub teb chaws. Kev mus tsham zaum no yog hais txog kev ntshai uas tshwm sim ua ntu zus thiab hais txog kev phem kev qias ntawm cov thawj coj hauv kev ntseeg.
Xees Cas Pos teb nto npe tias muaj ntau txoj kev teev hawm thiab yog qhov kawg ntawm Vaj Qhia kev ncig tsham. Vaj Qhia tau hais txog kev sib haum xeeb ntawm cov kev teev hawm thiab txhua yam nyob ib puag ncig. Tshwj xeeb tshaj ntawm cov teb chaws uas Vaj Qhia ncig tsham zaum no, puav leej yog cov teb chaws ua pov txwv uas raug teeb meem los ntawm kev ua lub neej uas muaj dej hiav txwv nce siab tuaj. Kev tawm rooj zaum no ua kom pom txog kev muab siab rau ntawm Vas Tis Kas kev daws teeb meem hauv huab cua pauv ntxeev nyob thoob ntiaj teb. Yog qhov uas Vaj Qhia ib txwm txhawb nqa thiab hais txog txij thaum nws sawv ua Vaj Qhia los.
Kev tawm rooj mus tsham As Xias toob fab naj ntawm Vaj Qhia, ua kom pom txog kev muaj feem cuam ua ntu zus ntawm Vas Tis Kas cov tiam lis thiab teeb meem zej zog. Dhau no lawm kuj txhib hais txog Vaj Qhia txoj kev xav yav tom ntej hais txog lub Koom Txoos nyob ze ib zeej tsoom neeg. Tshwj xeeb yog cov neeg nyob hauv cov hauj lwm thiab muab siab rau txhawb nqa kev thaj yeeb thiab kev sib tham.