HMOOB KEV CAI DAB QHUAS

Zaj no yog yawg Nom Suav xeem Hawj piav tseg nyob rau xyoo 1985 txog nws txoj kev coj dab li nram no :

Kuv yuav piav txog Hmoob kev cai dab qhuas, los yog kev ua dab ua qhua. Mas Hmoob kev cai ua dab ua qhua tsis yog mus raws ib yam, vim nyias muaj nyias xeem; nyias coj mus raws li nyias xeem uas niam txiv poj yawm coj los, mas tsis zoo ib yam. Kuv tsuas hais txog li ntawm kuv ua kev coj dab coj qhua raws li kuv poj yawm txwv koob lawv ua tseg thiab hais tseg es thiaj khaws tau coj los ua. Kev coj dab qhuas no mas yog yus niam yus txiv tseem nyob, mas yus tsis coj li; kawg yog niam txiv ua tus coj xwb. Yog niam txiv tuag tas lawm tshuav yus xwb, mas yus thiaj yuav tsum tau los coj cov kev cai dab qhuas no.

Hais txog kev ntseeg nyob hauv kev cai dab qhuas yog dab tsi ua ntej. Tus ib uas peb ntseeg mas yog ‘Tus Ncej Dab’ uas yog tus ncej tas; yog koj muaj lub tsev mas nws yog tus loj. Vim peb ntseeg tias tus ncej tas no yog tus kav tus pov hwm saib xyuas peb ib tsev neeg cov ntsuj plig tib si. Hmoob thiab Suav thiab Co mas yeej hwm tib tug dab ncej tas no ib yam nkaus xwb, los ua tus pov hwm ntsuj plig. Mas thiaj tau ua tus ‘npua tai’ no los rau tus ncej tas vim tus ncej tas no saib pov hwm lub tsev cov neeg plig tsis pub kom muaj ib tus ploj tuag li; nws yog tus tuav cov ntsuj plig tas nrho. Tib neeg yug los ua neeg nyob rau yaj ceeb no, mas tib neeg cov ntsuj plig zoo li cov tsiaj hos tus ncej tas mas yog zoo li tus saib kom cov tsiaj tsis txhob pub muaj tus ploj. Vim li no mas peb thiaj li ntseeg tus ncej tas. Yog muaj ib siab ob qig peb thiaj yuav tsum hlawv xyab hlawv ntawv rau tus ncej tas.

Ob tuaj, peb yuav tsum ntseeg mus rau ‘Tus Dab Qhov Txos’. Vim li cas peb ntseeg thiab hwm tus dab qhov txos, vim yog lub tsev neeg tau hlob tuaj kuj yog vim lub qhov txos no yug sawv daws hlob; vim yog lub qhov txos thiab lub yias, lub tsu ua zaub mov rau sawv daws loj hlob. Mas nws kuj muaj ‘Dab Qhov Cub’, ‘Dab Khaub Rhuab’, ‘Dab Rooj Txag’,’Dab Rooj Txuas’, ‘Dab Rooj Tag’.

Tus dab rooj tag no nws yog tus txhuag lub tsev neeg cov ntsuj plig kom tsis txhob tawm mus, mas thiaj li ua tus ‘npua rooj’. Tus npua rooj no Hmoob, Suav thiab Co kuj puav leej ua muaj ib yam tib si.

Hmoob lub qhov rooj tag no yog ib lub qhov rooj tseem ceeb rau tsev neeg Hmoob; vim kev ua dab ua qhua hu plig, yuav nyab tshiab, los ntxhais yuav txiv; yuav tsum tawm lub qhov rooj tag mus, thiab los yuav tsum hla lub qhov rooj tag no los. Kev caiv thiab hwm lub qhov rooj tag no yog tsis pub cov poj niam cev tshiab tuaj hla lub qhov rooj tag no li. Yog cia tuaj hla lub qhov rooj tag no lawm ces, ua dab tsi los tsis sawv li, khwv nyiaj khwv txiaj yeej tsis tau li. Yog ib tus neeg nyob hauv koj tsev neeg mob yog lub qhov rooj tag no tso lus lawm, mas koj kho los tus mob yeej tsis sawv li; tsis hais ua neeb los muab tshuaj yeej tsis zoo li.

Hais txog Hmoob teev ‘Tus Xwm Kab’, mas Hmoob thiab Suav kuj puav leej muaj tus xwm kab. Thaum ub nyob Sauv teb Hmoob thiab Suav no puav leej ua lub thaj rau tus xwm kab tab sis yog vim Hmoob thiab Suav sib tua es nyem no Hmoob tsis ua lub thaj lawm; Hmoob ua daim nyuag ntawv xwm kab coj mus rhais rau xwb, ces cia li muab ib lub nyuag rooj xyoob mus txhos hauv av tuaj rau ces mus hlawv xyab txhos rau xwb. Yog yuav txi thaum twg mam li muab lub nyuag rooj rau xwb.

Tus xwm kab no yog teev los mus pov hwm tag nrho rau ib puas tsav yam; zoo li neeg, tsiaj txhu, nyiaj txiag, qoob loos tag ib puas tsav yam tib si. Tus xwm kab no yog dab tsi? Tus xwm kab no hu ua ‘Tus Txhiaj Pem Xeeb’.

Tus txhiaj pem xeeb no nws yog tus yuav ua kom koj tau nyiaj tau txiaj. Txhiaj pem xeeb no nws nyob ze ntawm koj, koj mus hav zoov hav tsuag los nws nyob ntawd tib si, koj hais lus dab tsi nws nyob ntawd nws yeej nrog koj paub tau tib si. Nws nyob ntawm koj los koj yeej tsis pom nws li, mas thiaj hu ua Txiaj Pem Xeeb; lub npe tiag mas hu ua ‘Tus Txhiaj Seej’. Vim lub npe tiag ‘Txhiaj’ no mas yog ‘Nyiaj’. Hos lub ‘Seej’ mas yog ‘Tus Dab Ciaj Sia’. Muaj ib txhia tseem lo ib daim ntawv thiab, tab sis lo daim ntawv yog teev ‘Tus Tim Tswv Teb Tswv Chaw’.

Cov kwv tij, yav tom ntej peb mam los paub txog ‘Dab Niam Dab Txiv’ thiab ‘Dab Nyob Sab Nraud’ ntxiv mus.